به گزارش تمدن لر، تشکیل خانواده و فرزندآوری، از جنبه‌های مهم زندگی برخی از افراد به شمار می‌آید؛ به باور اغلب جامعه شناسان خانواده، فرزندآوری و فرزنداری در ایران و جهان آن قدر مهم است که قرن‌های طولانی، زنان با هویت فرزندآوری در کنار خانه داری و شوهرداری، تعریف می شدند.
 بخشی از فرهنگ جامعه ما مترادف با ریشه‌هایی است که در آن مرد خوب مردی است که عیال و فرزندان بیشتری دارد؛ خرج خانواده را می‌دهد؛ زن خوب هم زنی است که به خانواده خویش اهمیت بیشتری می‌دهد؛ غذای بهتری می‌پزد و بسیار فرزند می‌آورد.

فرزندآوری و فرزندپروری آثار سودمند بسیاری در رشد معنوی، بروز استعدادهای والدین، رشد مادی، توسعه روابط اجتماعی، آرامش گری، احساس ارزشمندی و دیگر جنبه های مهم زندگی فرد به همراه دارد. اما به دلیل دگرگونی های ویژه در سبک زندگی افراد، یکی از مشکلات اساسی در عصر حاضر، بی رغبتی به فرزندآوری و فرزندپروری است و اگر این فرایند ادامه یابد، در سال های نه چندان دور با جمعیتی پیر و فرسوده روبه رو می شویم؛ در نتیجه بنیان های اقتصادی، تولیدی، اجتماعی و سیاسی با آسیب های جدی مواجه است.

به عقیده روانشناسان، شادکامی یکی از مولفه های اساسی زندگی محسوب می شود و یکی از عوامل بسیار شادی آفرین برای والدین، نخستین دیدار آنها با فرزندان خویش، پس از تولد است. هم زمان با تولد فرزند، زن و شوهری که صاحب فرزند شده اند، پدر و مادر خطاب می شوند و زندگی خود را معنادارتر از گذشته می یابند؛ بعدها نیز شنیدن لفظ «مامان» و «بابا» از کودک برای آنها لذت بخش خواهد بود.

فرزندآوری یکی از فرایندهای زیربنایی در تحکیم و رضایتمندی خانواده است و اندیشه فرزندآوری در ایجاد آرامش و استواری و کارآمدی خانواده تأثیر زیادی دارد. پژوهش های زیادی نشان داده است که نبودن فرزند در محیط خانواده یکی از عوامل ناپایداری زندگی مشترک محسوب می شود.

فرزند، به ویژه فرزند خردسال، پیوند دهنده مادر و پدر است و از این رو بی فرزندی و کم فرزندی باعث تزلزل خانواده می شود. تحقیقات نشان می دهد در سال های 1951 و 1952 نیمی از خانواده هایی که در ایالت آیووا در ایالات متحده أمریکا قربانی طلاق شدند، کسانی بودند که فرزند کوچک نداشتند.

رفتارهای باروری و فرزندآوری موضوعات پیچیده و دارای ریشه های فرهنگی، رفتاری و عقیدتی است که در بستر انتقال جمعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی تغییر می یابد. اما در شریعت اسلام، آیات قرآن و روایات متعددی وجود دارد که از آنها ارزشمند بودن فرزندآوری را یادآور می شود.

باروری در تمام ادیان وجود دارد و رعایت دستورات معنوی اسلام برای حفظ حریم خانواده می تواند به ازدواج زودهنگام و در نتیجه به باروری بیشتر منجر شود.

همچنین با نگاهی گذرا به آیات و روایاتی که درباره فرزند بیان شده است، می توان به نگرش اسلام به فرزند و اهمیت آن آگاه شد و اینگونه مطرح کرد که اسلام نگرشی مثبت به فرزندآوری داشته و با ادبیات گوناگون، مسلمانان را به فرزندآوری تشویق کرده است.

مهارت های فرزندپروری

از سویی دیگر تعابیر موجود در آموزه هایی دینی پیرامون فرزند و جایگاه او در خانواده، بدون فرزندپروری و تربیت شایسته مصداق پیدا نمی‌کند. در آیات قرآن و روایات معصومان، به طور مکرر این نکته یادآور شده است که گرچه فرزند برای والدین زمینه ساز رشد، آرامش و بالندگی هستند، اما اگر به نحو شایسته تربیت نشوند، آسیب های فراوانی برای خانواده و جامعه به دنبال دارد.

در حقیقت پرورش فرزند باید بر اساس اصول، دانش و مهارت های تربیت کودکان به روشی سازنده و غیر مخرب باشد که این اصول از باورها، فرهنگ و ارزش های خانواده و جامعه است.

به طور تقریبی نگاه همه فرهنگ ها و ادیان بر اهمیت آموزش مهارت های زندگی در دوران کودکی متکی است و خانواده، به ویژه مادر به عنوان نخستین مراقب، در شکل گیری هویت و شخصیت کودک و آموزش این مهارت ها، نقشی تاثیرگذار دارد.

تحقیقاتی گسترده در مورد سبک های فرزندپروری و آثار آن صورت گرفته و چندین سبک مثل: فرزندپروری مستبدانه، سهل گیرانه، مسامحه کارانه و مقتدرانه را در این زمینه مطرح است؛ اما با توجه به اصول اسلامی برای تربیت فرزند و تفسیر اندیشمندان از این مسائل، می توان مطرح کرد که سبک فرزندپروری مقتدرانه نزدیک ترین روش به روش تربیتی اسلام است و سبک های فرزندپروری سهل گیرانه و مسامحه کارانه از سبک های نهی شده از نظر اسلام عنوان شده است.

سبک فرزندپروری مسوولانه نیز یکی از بهترین روش فرزندپروری از دیدگاه اسلامی است که مشابه با سبک تربیتی مقتدرانه از دیدگاه غربی است. به طوری که روش تربیتی مسوولانه در راستای هدف نهایی تربیت انسان و رسیدن به کمال قرار دارد.

اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که پدر و مادر به سنین پیری می رسند و محیط خانه به آشیانه‌ای ساکت و بی فروغ تبدیل می‌شود و به دلیل نداشتن فرزند، مجبورند در خانه سالمندان یا گوشه خانه‌ای خاموش، عمر خود را در تنهایی و رنج سپری کنند.

اگر به مسئله فرزندآوری از بعد اجتماعی نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که فرزندآوری یک پتانسیل ارزشمند برای هر جامعه‌ای محسوب می‌شود، هنگامی که جامعه‌ای جوان داشته باشیم قطعاً توسعه پیشرفت و موفقیت را در پیش خواهیم داشت، اما جوامعی که دارای متوسط سن بالا هستند عموماً علاوه بر هزینه‌های بسیار بالا مشکلات و چالش‌های فراوانی را دارند این نیرو و پتانسیل جوانان است که زمینه را برای دستیابی به تعالی در هر جامعه فراهم می‌کند در تعالیم دین اسلام خصوصاً شیعه نیز بر این مهم تاکید ویژه شده است.

یادداشت: فاطمه کردعلیوند