فاطمه کردعلیوند_تمدن لر، جنگل های زاگرس که 40 درصد جنگل های ایران را تشکیل می دهند و در 11 استان با 6 میلیون هکتار گسترش دارند از استان آذربایجان غربی آغاز می‌شود و تا ‌فیروزآباد فارس امتداد دارد ،از جمله منابع طبیعی نقش آفرین در ثبات و توسعه اکوسیستم مناطق شمال غرب و جنوب غرب محسوب می‌شوند که ارزش والایی در بهبود محیط زیستی و اقتصادی جمعیتی حدود 15 میلیون دارد.

آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس (جنگل‌های بلوط) یکی از خطرات اصلی در این منطقه بوده که هر ساله سبب خسارت‌های غیر قابل جبران بر اکوسیستم‌ها و محیط‌زیست می‌شود.

چند ماهی است  که آتش در دل جنگل‌های زاگرس افتاده؛ این اولین‌بار نیست و آخرین‌بار هم نخواهد بود و گویا این ماجرا پایانی ندارد. سناریویی تکراری که هر سال با شروع فصل گرما قوت می‌گیرد، درباره آن صحبت می‌شود و دوباره به فراموشی سپرده می‌شود تا سال بعد.

  بلوط‌ها، شاخصه اصلی جنگل‌های زاگرس‌اند. این روزها درختان بلوط در لرستان طعمه آتش هستند. این در حالی است که بزرگ‌ترین ذخیره‌گاه بلوط در کشور در دل جنگل‌های زاگرس در چند سال اخیر به دلیل آتش‌سوزی‌های مداوم و مستمر آب رفته‌ است و هر سال کوچک‌تر می‌شود.

متاسفانه زاگرس سرسبز در دهه های اخیر رنگ باخته است، جنگل های زاگرس که روزی محل زیست ببر و پلنگ بود، امروز گرفتار آفت، بیماری،آتش و زوال است.

  فریاد بلوط سالهاست به فلک رسیده است، اما در سایه بی تدبیری مسؤولان، محرومیت محرز برخی استان ها چون لرستان، و.... با هر آتش سوزی، روزها دامان بلوط می سوزد و درختان، حیوانات و جانواران زیادی قربانی می شوند.

دلایل وقوع آتش سوزی‌ها

به گفته کارشناسان و فعالان محیط زیست، اصولا 90 درصد آتش‌سوزی‌ها به خاطر عوامل انسانی رخ می‌دهند و فقط 10 درصد آن‌ها منشأ طبیعی مانند وقوع رعد و برق دارند. از آن 90 درصدی که با عوامل انسانی رخ می‌دهند، 18 درصد به صورت عمدی اتفاق می‌افتند که انگیزه‌هایی نظیر تولید زغال، تلاش برای تغییر کاربری‌ها یا فراری دادن حیوانات و شکار‌ها باعث می‌شود، عده‌ای دست به این کار بزنند.

در خصوص درصد موارد غیرعمدی هم اساسا پای سهل‌انگاری شهروندانی در میان است که برای تفریح در مراتع و جنگل‌ها حاضر می‌شوند. شیشه‌هایی که در طبیعت رها می‌شود، در فصل گرما بر اثر شدت نور خورشید به عاملی برای آتش گرفتن جنگل‌ها تبدیل خواهد شد.

 آتش‌هایی که برای طبخ غذا روشن می‌شود، اگر درست پس از ترک محل خاموش نشود می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد کند. همچنین انداختن ته سیگار به‌صورت روشن می‌تواند باعث آتش سوزی شود.

چرا آتش‌سوزی در زاگرس خطرناک‌تر است تا البرز؟

حیدریان کارشناس ارشد حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری، آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس را خطرناک‌تر از آتش‌سوزی در مناطق جنگلی البرز ارزیابی و اظهار کرد: سلسله جبال زاگرس در مجموع صعب‌العبورتر از رشته‌کوه‌های البرز است و همین دسترسی به جنگل‌های زاگرس را سخت‌تر می‌کند و در نتیجه زمان آتش‌سوزی، اطفاء حریق در آن منطقه بسیار سخت‌تر است.

وی با بیان اینکه عمده مناطق جنگلی زاگرس و خصوصا جنگل‌های بلوط زاگرس در ارتفاعات کوهستانی هستند تصریح کرد: دسترسی به این جنگل‌ها سخت است و همین سبب می‌شود که در صورت آتش‌سوزی، خاموش کردن آنها نیز با دشواری بیشتری همراه باشد.

آتش‌سوزی جنگل‌های لرستان بحرانی است

رئیس‌کل دادگستری لرستان در شورای پیشگیری از وقوع جرم لرستان، با اشاره به اینکه اگر بخواهیم با پدیده آسیب‌های اجتماعی مقابله کنیم باید آگاهی‌بخشی داشته باشیم، بیان داشت: برای آگاهی‌بخشی باید از ظرفیت صداوسیما و دیگر رسانه‌ها استفاده گردد چرا که رسانه نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم و فراهم‌کردن فضای گفتگو و تبیین موضوعات و ریشه‌یابی آسیب‌ها، معضلات اجتماعی و جرائم دارد.

حجت‌الاسلام شهواری، وضعیت آتش‌سوزی جنگل‌های استان را در سال جاری بحرانی دانست و تصریح کرد: بایستی دستگاه‌های متولی وسایل مناسب اطفا را تهیه کنند و همچنین علت آتش‌سوزی‌ها شناسایی و با مسببان برخورد قاطع و بدون اغماض صورت پذیرد همچنین باید ارزش منابع طبیعی را برای مردم تبیین کرده و در زمینه آثار تخریب منابع طبیعی نیز آگاهی‌بخشی انجام داد.

وی با اشاره به اینکه شناسایی مناطق حادثه‌خیز و مستعد آتش‌سوزی و اتخاذ تصمیمات کاربردی و اختصاص امکانات مناسب با آن مناطق ضروری است، تأکید کرد: همه مأمورین دولتی اعم از لشکری، کشوری و شهرداری‌ها بایستی در زمان آتش‌سوزی‌ها همکاری لازم را با مأمورین جنگلبانی داشته باشند و در صورت مسامحه و قصور، قانون مجازات پیش‌بینی کرده است.

رئیس‌کل دادگستری لرستان دررابطه‌با سامانه پنجره واحد زمین، بیان کرد: دبیرخانه سامانه پنجره واحد زمین بایستی در منابع طبیعی باشد و با همه اداراتی که در مهلت مقرر شده توسط همین شورا املاک خود را در این سامانه ثبت نکرده‌اند برخورد قانونی لازم صورت خواهد گرفت.

99 درصد حریق ها توسط عامل انسانی رخ می دهد

حسین میرزایی مدیرکل منابع طبیعی لرستان می گوید: با قاطعیت تمام می توان اذعان کرد 99 درصد حریق ها توسط عامل انسانی رخ داده که بخشی از آنها سهوی و بخشی عمدی بوده است که در این راستا 30 عامل آتش سوزی عمدی در مراتع و جنگل های استان شناسایی و برای برخورد قانونی به مراجع قضایی معرفی شده اند.

وی ادامه داد: برای همه متخلفان پرونده تشکیل و به محاکم قضایی ارجاع داده شده است و بزودی برخورد قاطع، سخت و جدی با افراد خاطی به عمل خواهد آمد.

این مقام مسوول از مردم شریف استان تقاضا کرد که، منابع طبیعی متعلق به همه نسل هاست لذا ضرورت دارد و میطلبد مردم عزیز در زمان حضور در عرصه های طبیعی نکات ایمنی و حفاظتی را رعایت کنند و جهت حفظ طبیعت و بخاطر نسل آینده هم که شده از حریق های عمدی، اختلافات محلی، اختلافات به واسطه اراضی ملی با کشاورزی، آتش زدن پس چر مزارع و... خودداری کنند و مثل همیشه دوستدار انفال باشند و چنانچه با حریقی مواجه شدند بلافاصله مراتب را از طریق شماره های 1504 و 139 به یگان امداد جنگل و مرتع گزارش داده تا نیروهای یگان حفاظت در کمترین زمان ممکن در عرصه حضور یابند.

میرزایی با بیان اینکه بر اساس مواد 45 و 47 قانون حفاظت جنگل ها و مراتع برای متخلفان جزای حبس نیز در نظر گرفته می شود، اظهار داشت: افرادی که از روی عمد موجب آتش سوزی جنگل ها و مراتع شوند از سه تا 10 سال حبس محکوم خواهند شد که انتظار می رود محکومیت های سختی برای افراد خاطی لحاظ شود.

«آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس » نیازمند توجه ویژه دولت است

به هر صورت حجم زیاد آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس در سال جدید و نیز سال‌های گذشته جدا از ابعاد خسارت، این پرسش را به اذهان و افکار عمومی متبادر می‌سازد که اساساً دلیل این حجم از آتش‌سوزی‌ها چیست؟ آیا نمی‌توان با اصلاح رویه‌های قبلی و کاربست رویه‌های صحیح‌تر از بروز خسارات جلوگیری کرد؟ امیدواریم  زاگرس دیگر داغی سخت‌تر از خشک‌شدن و سوختن بلوط‌هایش را به نظاره ننشیند؟

از این رو تعیین مناطق پرخطر آتش‌سوزی و پیش‌بینی آن با استفاده از مدل‌های خطر آتش‌سوزی، در به حداقل رساندن وقوع و خسارات ناشی از آن با استفاده از مدل‌های خطر آتش‌سوزی کمک می‌کند.

در کنار وظایفی که مردم برای حفظ و صیانت از جنگل‌ها دارند، دولت و دستگاه حاکمیت نیز باید تلاش کند تا با اجرای سیاست‌های مناسب از وقوع آتش‌سوزی‌های بزرگ‌مقیاس، تغییر کاربری و قطع بی رویه درختان جلوگیری شود. بدون شک نگهداری از جنگل‌ها به خصوص جنگل‌های زاگرس که همچون مسیری سبز از شمل غرب تا جنوب شرق کشور گسترده شده است، سرمایه گذاری تضمینی و بزرگی برای نسل امروز و فرداست.

نیاز است بالاترین مدیران  اجرایی کشور، یک کمیته ملی و کارآمد تشکیل دهد و به فوریت اعلام اضطرار کرده، تمامی نهادها و امکانات دولت و همه نهادهای مدنی و مردمی و تشکل‌های علاقمند به زمین و محیط زیست را درگیر پروژۀ مهار آتش‌سوزی و نجات درختان و زیست بوم زاگرس کند.