بزرگنمایی:
کتیبه سنگ‌نوشته خرم‌آباد یکی از این کتیبه‌های کهن و فرهنگی است که افشاگر راز قدمت، تاریخ، فرهنگ و سیر و سلوک سبک زندگی ایرانیان باستان است. این یادمانی فرهنگی و تاریخی به تاریخ ۵۱۳ هجری قمری از قرن ششم هجری است.
به گزارش تمدن لر، کتیبه سنگ‌نوشته خرم‌آباد یکی از این کتیبه‌های کهن و فرهنگی است که افشاگر راز قدمت، تاریخ، فرهنگ و سیر و سلوک سبک زندگی ایرانیان باستان است. این یادمانی فرهنگی و تاریخی به تاریخ 513 هجری قمری از قرن ششم هجری است. این اثر مربوط به زمان حمکرانی طغرل تکین ابوسعید از حمکرانان ملک‌شاه سلجوقی در قرن ششم هجری است که حاکم شهر شاپورخواست بوده است، آل برسق در قرن ششم هجری در لرستان حکومت گسترده و قدرتمندی داشته‌اند و کتیبه سنگ‌نوشته از این گروه در شهر قدیم شاپورخواست (خرم‌آباد کنونی) به یادگار مانده است.
سنگ‌نوشته سندی معتبر بر اثبات موجودیت شهر شاپورخواست در این مکان است که بقایا و عناصر معماری این شهر هنوز هم در چندصدمتری جنوب خرم‌آباد در آثاری چون مناره آجری و آسیاب گبری موجود است.
زبان سنگ‌نوشته
کتیبه سنگ‌نوشته به خط کوفی و با زبان فارسی در چهار سطر نوشته شده است. به طوری که سطور دور تا دور سنگ‌نوشته مکعبی شکل را دربر می‌گیرند.بر روی این سنگ‌نوشته قوانین شهر نوشته شده است.
قوانین حک شده بر روی سنگ‌نوشته
از جمله قوانین مهم که بر روی این سنگ‌نوشته حک شده است می‌توان به بخشش علف‌چر یا تعیین محدوده چراگاه برای ایلات در منطقه گرکاه در جنوب شهر خرم آباد اشاره کرد و با توجه به اینکه ایل‌راه‌های باستان در عبور از کرگاه ملزم به رعایت قانون حفظ مراتع لرستان برای نسل آینده بودند، این سنگ‌نوشته اولین و کهن‌ترین سند منابع ملی در ایران محسوب می‌شود.
در کنار این قانون، قوانین دیگری از حاکم شهر در آن زمان روی این سنگ‌نوشته به تحریر درآمده است که مردم شهر شاپورخواست در قرن ششم هجری ملزم به اجرای آن بوده‌اند.
سنگ‌نوشته؛ کتیبه‌ای در ورودی شهر
در اواخر دهه 1380 در قسمت غربی این سنگ‌نوشته بقایای یک دیوار سنگی به‌دست آمد که احتمالا بیانگر این است که دیوار ورودی شهر در این قسمت بوده است. یعنی کسانی که قصد ورود به شهر شاپورخواست را داشتند ابتدا باید از این دوازه عبور می‌کردند و در بدو ورود با کتیبه قوانین شهر مواجه می‌شدند و ملزم به اجرای این قوانین بودند.
سنگ نوشته؛ کتیبه عفاف و حجاب در لرستان
مدیرکل میراث‌ف لرستان رهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان در باب دیگر ابعاد این کتیبه تاریخی در لرستان، اظهار کرد: سنگ نوشته خرم آباد از حیث برخی فرامین اخلاقی کهن‌ترین کتیبه عفاف و حجاب ایران در استان لرستان محسوب می‌شود.
عطا حسن‌پور ادامه داد: سنگ نوشته خرم‌آباد به عنوان نخستین و کهن‌ترین کتیبه و منشور عفاف و حجاب ایران به عنوان یک اثر تاریخی گویای وجود این ارزش در بین زنان و مردان از گذشته‌های دور تاکنون است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان اظهار داشت: این کتیبه ارزشمند تاریخی که زمانی در دروازه شهر خرم‌آباد قرار داشته، فرهنگ و آداب و رسوم مردم و همچنین تاریخ و تمدن این دیار را فریاد می زند.
حسن‌پور تاکید کرد: سابقه حجاب و عفاف در کشور ما حتی به دوران تاریخی هخامنشیان و ساسانی می‌رسد و همیشه از ارزش های مردم این سرزمین محسوب می شده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به اینکه حجاب اسلامی در بین زنان و مردان این سرزمین ذاتی است، تصریح کرد: در دوران پهلوانی حتی با چوب و چماق هم نتوانستند چادر و حجاب را از زنان این سرزمین بگیرد و اکنون هم مانند تاریخ گذشته ایران به خوبی از این عنصر مهم دینی محافظت می‌شود.
جنس کتیبه سنگ‌نوشته از چیست؟
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان گفت: سنگ‌نوشته بخشی از صخره منفرد از کوه مدبه خرم‌آباد است که در حال‌حاضر در کنار جاده سراسری خرم‌آباد به تهران قرار گرفته است و در منظر عموم گردشگران قرار دارد.
او افزود: ارتفاع سنگ‌نوشته نیز با احتساب دو پله در چهار ضلع آن به حدود 2 و نیم متر می‌رسد.
حسن‌پور اظهار داست: این اثر فرهنگی- تاریخی در خیابان شریعتی شهر خرم‌آباد قرار دارد و به شماره 398 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان کرد: این اثر در زمان‌های گذشته به «برد نوشته» که به معنای همان سنگ نوشته در زبان لری است، معروف بوده است.